Sinds het begin van de coronacrisis wordt het internet overspoeld met fake news of onjuiste informatie over het coronavirus. Geruchten en theorieën  over Covid-19 verspreiden zich even snel als er geklikt wordt. Die foute informatie is gebaseerd op angst en emoties en vormt zo een gevaar voor de mentale en fysieke gezondheidstoestand van mensen. Hoe kan je fake news of nepnieuws herkennen? Lees onze FAQ over fake news over Covid-19 en ontdek in dit artikel onze 4 tips om snel te achterhalen wat waar is en wat niet.

Woman staring at fake news on laptop

Wat is fake news?

Nepnieuws is foute informatie die wordt verspreid en gedeeld via websites en sociale netwerken. Er is al heel wat nepnieuws over de coronacrisis verschenen op het internet. Feit of fabel? Leer het onderscheid maken!

Op het internet verhit Covid-19 de gemoederen. De wildste geruchten doen de ronde en er ontstaat heel wat polemiek. Het fenomeen bereikte een zodanig grote omvang dat de eenheid van de federale politie die verantwoordelijk is voor onderzoek op het internet zelfs al de opdracht kreeg om nepnieuws over het coronavirus op te sporen.

“Wanneer het duidelijk gaat om een verhaal dat opzettelijk is verzonnen om het vertrouwen van burgers te schaden of wanneer de inhoud louter bedoeld is om via kwetsbaarheden openbare instellingen te ondermijnen, wordt deze inhoud gemeld en wordt er gevraagd ze te verwijderen”, legt het afdelingshoofd uit in een artikel van de RTBF.

Maar hoe kan je als gewone burger het verschil zien tussen geloofwaardige informatie en informatie die gevaarlijk kan zijn voor een nietsvermoedend publiek?

Hoe kan je fake news herkennen?

We geven je 4 tips om waarheden van onwaarheden te onderscheiden.

1. Deel geen informatie waaraan je twijfelt.

Word je geraakt door het nieuws? Maakt de boodschap je angstig of boos? Laat je emoties niet de bovenhand krijgen over je kritische geest. Vooraleer je informatie met anderen deelt, stel je je best de vraag of deze informatie relevant en authentiek is.  Iedereen is verantwoordelijk voor wat hij of zij verspreidt via Facebook, Twitter of andere sociale netwerken. Door twijfelachtige informatie te delen,  spelen we in de kaarten van complotdenkers, extremisten of hackers.

2. Controleer de kwaliteit van de informatie

  • Hoe is het bericht geschreven? Zowel de vorm als de inhoud moeten geanalyseerd worden om de geloofwaardigheid van het bericht te bepalen.

  • De vorm en de invalshoek zijn goede parameters om het bericht te beoordelen. Is het artikel of de videoboodschap objectief? Worden er rationele argumenten gebruikt? Worden er bewijzen geleverd die de inhoud ondersteunen? Als de inhoud alarmerend is en vooral gebaseerd op emoties, wees dan op je hoede. Valse informatie is meestal angstopwekkend en wil mensen ertoe aanzetten om de informatie zonder nadenken verder te verspreiden.

  • Ontdek je spellingsfouten en een twijfelachtige zinsbouw? Dan is enige argwaan ook terecht. Dit soort fouten verraadt vaak het gebrek aan deskundigheid van de auteur.

  • Gebruikte foto’s moeten authentiek zijn. Ze mogen niet geretoucheerd of uit hun context gehaald zijn. De makers van fake news gebruiken graag gerecycleerde beelden of videofragmenten die vaak ouder zijn dan de gerelateerde feiten.

  • Datums zijn ook een sleutel tot het herkennen van fake news. Als de chronologie onvolledig of onjuist is, moeten er alarmbellen gaan rinkelen. 

man wearing glasses watching fake news

3. Verifieer de bronnen en de herkomst van de informatie

  • De bronnen waarop de informatie is gebaseerd zijn een belangrijk hulpmiddel om de authenticiteit van het bericht te bepalen. Worden ze vermeld of ontbreken ze? Zijn ze vaag zoals “volgens artsen” of “uit een Franse studie blijkt”, of “uit een universitair onderzoek blijkt”? Als je de herkomst van het bericht niet bij een officiële instantie kunt verifiëren, laat je de informatie beter links liggen.

  • Wordt de informatie opgepikt door erkende media? Als je wil weten of je te maken hebt met betrouwbare informatie, kan je controleren of ze wordt geciteerd door erkende media of betrouwbare bronnen zoals bijvoorbeeld de WGO (Wereldgezondheidsorganisatie), Sciensano, de GGC of de FOD Volksgezondheid. Is dat niet het geval? Dan heb je wellicht te maken met nepnieuws.

  • Door de herkomst van de informatie of de identiteit van de auteur te checken,kan je snel komaf maken met misinformatie. Vraag jezelf dus steeds af wie de boodschap verspreidt en met welk belang het bericht verspreid wordt.

  • Parodiesites zoals raaskalderij.be of Nieuwspaal zijn sites die satirische artikelen publiceren die als grap bedoeld zijn. Let op dat je deze grappen niet doorvertelt alsof het echt nieuws is.

4. Gebruik websites tegen fake news

Heb je ondanks alle vorige tips toch nog twijfels over een welbepaald bericht? Op websites zoals factcheck.vlaanderen, Faky, of Hoax Buster kan je nagaan of informatie correct is. 

Bekijk onze FAQ van fabels en feiten over het coronavaccin. Dankzij dit, kan je snel zien of je te maken hebt met fake news over de vaccins tegen Covid-19.

En jij? Welke tips en trucs kan jij delen om nepnieuws te ontmaskeren